Fatih İlçesi İsmini Nereden Alıyor?
İstanbul’un kalbi sayılan Fatih, sadece bugünün değil, tarihin de en önemli merkezlerinden biri. Hatta öyle ki bazıları, “Asıl İstanbul” ya da “İlk İstanbul” der Fatih için. Bu ifade boşuna değildir. Çünkü yüzyıllar boyunca “İstanbul” denilince akla yalnızca bugünkü Fatih ilçesi, yani Suriçi gelirdi. Şehir, zamanla surların dışına taştı, yeni semtler gelişti ama Suriçi kendi kimliğiyle ayrı kaldı. Cumhuriyet döneminde ilçe yapılan bu bölge, adını ise fetih sonrası kurulan büyük bir külliyeden aldı.
Bizantion’dan Konstantiniyye’ye
Fatih’in hikâyesi aslında binlerce yıl öncesine uzanıyor. M.Ö. 7. yüzyılda, Yunanistan’daki büyük kıtlık nedeniyle Anadolu kıyılarına göç eden Megaralılar, M.Ö. 660-670 yılları arasında Byzas adlı önderlerinin komutasında Sarayburnu’na yerleşti. Burada kurdukları şehir devletine Byzas’ın anısına Bizantion adını verdiler.
M.Ö. 196’da Roma İmparatorluğu’nun hâkimiyetine giren şehir, Bizantium adıyla anılmaya devam etti. Bir süre Augusta Antonina denilse de, imparatorluk merkezi olana kadar Bizantium ismi korundu.
Dönüm noktası 330 yılıydı. İmparator I. Konstantin, burayı imparatorluğun yeni başkenti ilan ederek “Yeni Roma” (Nova Roma) adını verdi. Ancak halk arasında bu isim tutunmadı. Konstantin’in ölümünden sonra, imparatorun adına ithafen şehir Konstantinopolis, yani “Konstantin’in Şehri” olarak anılmaya başlandı. Türklerin dilinde bu isim Konstantiniyye olarak yerleşti ve Fatih Sultan Mehmet’in fethinden Osmanlı’nın son dönemine kadar kullanıldı.
İlçeye Adını Veren Külliye
1453’te Fatih Sultan Mehmet, Konstantiniyye’yi fethettiğinde ilk iş olarak burayı Osmanlı’nın başkenti ilan etti. Ardından büyük bir imar hamlesi başlattı. Eski Bizans kalıntılarının yerine yeni camiler, medreseler, hanlar ve çarşılar yapıldı.
Fetihten yaklaşık on yıl sonra, Sultan kendi adına bir cami ve külliye inşa edilmesini emretti. Bu külliye, Osmanlı İstanbul’unda inşa edilen ilk büyük külliye olma özelliğini taşıyordu. Çevresine Anadolu’dan getirilen Türk aileler yerleştirilerek yeni bir mahalle kuruldu. Merkezinde Fatih Camii ve Külliyesi bulunduğu için bu mahalle “Fatih” adıyla anılmaya başlandı.
Zamanla bu mahalle büyüyerek koca bir ilçeye dönüştü. Bugün İstanbul’un en tarihi bölgelerinden biri olan Fatih, adını hâlâ fetih sonrası yapılan o külliyeden alıyor.
Sonuç olarak Fatih ilçesi, İstanbul’un en eski yerleşim yeri olmasının yanı sıra, adını da İstanbul’u Osmanlı’ya kazandıran hükümdarın eserinden alıyor. Hem tarih boyunca “asıl İstanbul” olan Suriçi kimliğini taşıyor hem de adını ebediyen fetihten alan bir ilçe olarak varlığını sürdürüyor.