İstanbul’un kalbinde, Sultanahmet Meydanı’nda yükselen Theodosius Dikilitaşı, şehrin en eski anıtlarından biridir. Aslen Antik Mısır’da firavun III. Thutmose tarafından yaptırılan bu taş, yaklaşık 3.500 yıllık bir geçmişe sahiptir. Bugün Bizans döneminden kalma kaidesiyle birlikte Ayasofya ve Sultanahmet Camii arasında zamana meydan okumaya devam eder.
Tarihçe
Dikilitaş’ın asıl hikâyesi, Antik Mısır’ın Luksor Tapınağı’nda başlar. M.Ö. 15. yüzyılda Firavun III. Thutmose’un zaferlerini anmak için yaptırılan granit obelisk, Nil Nehri kıyısında yükseliyordu.
Roma dönemine gelindiğinde İmparator Constantius II, bu taşı 4. yüzyılda İskenderiye’ye taşıttı. Daha sonra İmparator Theodosius I, 390 yılında taşı İstanbul’a getirterek Hipodrom’un (bugünkü Sultanahmet Meydanı) ortasına diktirdi.
Bu taşı dikmek için oluşturulan mermer kaide, Roma ustalarının elinden çıkmış olup, üzerinde Theodosius’un Hipodrom’da halkı selamladığı kabartmalar bulunur. Bu sahneler, Bizans dönemi toplumsal hayatını anlamamız açısından son derece değerlidir.
Mimari Özellikler
Dikilitaş, Assuan granitinden yapılmıştır ve tek parça halindedir.
Orijinal uzunluğu 30 metreden fazlayken, İstanbul’a getirilirken alt kısmı zarar gördüğü için bugün yaklaşık 19,6 metre yüksekliğindedir.
Taşın üzerinde, Firavun III. Thutmose’un seferlerini ve tanrılara adadığı zaferlerini anlatan hiyeroglif yazıtlar bulunur.
Altındaki Roma kaidesinde ise İmparator Theodosius, ailesi ve Hipodrom sahnelerini betimleyen kabartmalar yer alır. Bu yönüyle eser, hem Mısır hem Roma-Bizans kültürlerinin birleştiği nadir örneklerden biridir.
Kültürel ve Dini Önemi
Theodosius Dikilitaşı, İstanbul’un “katmanlı tarihinin” en somut göstergelerinden biridir.
Mısır’dan getirilen bir pagan anıtının, Bizans’ın Hristiyan döneminde yeniden anlam kazanarak bir imparatorluk gücü simgesine dönüşmesi dikkat çekicidir.
Aynı zamanda, yüzyıllar boyunca seyyahların, tarihçilerin ve sanatçıların ilgisini çekmiş; Evliya Çelebi’den Pierre Gilles’e kadar birçok kaynakta adı geçmiştir.
Ziyaret Bilgileri
- Adres: Sultanahmet Meydanı, Fatih / İstanbul
- Ziyaret: 7 gün, 24 saat açık (açık alandadır)
- Ücret: Ücretsiz
- Ulaşım:
- Tramvay: T1 Kabataş–Bağcılar hattı, Sultanahmet Durağı
- Otobüs: Eminönü, Beyazıt veya Aksaray yönlerinden yaya erişim kolay
- Yaya: Ayasofya veya Sultanahmet Camii’nden birkaç adım uzaklıktadır
Fotoğraf çekimi serbesttir; özellikle sabah ve gün batımı saatlerinde ışık yansımalarıyla en iyi kareler elde edilir.
Yakınındaki Önemli Yerler
- Sultanahmet Camii
- Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi
- Yılanlı Sütun (Serpent Column)
- Örme Dikilitaş
- Türk ve İslam Eserleri Müzesi
Tüm bu yapılar, bir zamanlar Bizans Hipodromu’nun çevresinde yer alan orijinal anıtlar kompleksinin parçasıdır.
