Fatih ilçesinin tam kalbinde, bugün tramvayların geçtiği Çemberlitaş Meydanı’nda yükselen bu sütun, İstanbul’un (eski adıyla Konstantinopolis’in) kuruluşuna tanıklık eden en önemli anıtlardan biridir.
İmparator I. Konstantin tarafından 330 yılında diktirilen bu görkemli sütun, kentin Roma İmparatorluğu’nun yeni başkenti ilan edildiği dönemin sembolü olmuştur. Bugün “Çemberlitaş” olarak bildiğimiz bu anıt, şehrin 1.700 yıllık tarihine dimdik tanıklık eder.
Tarihçe
Çemberlitaş, İmparator Konstantin’in şehri Roma’nın doğu başkenti olarak ilan etmesinin ardından, Konstantinopolis’in kuruluş törenlerinde inşa edilmiştir. Sütun, antik dönemde “Konstantin Forumu” adıyla bilinen geniş bir meydanın merkezinde yer alıyordu.
İmparator Konstantin, bu sütunun tepesine kendi heykelini diktirmiş ve heykelin başında Güneş Tanrısı Helios’un tacını taşıtmıştır. Sütunun içine ise Hz. İsa’nın Kudüs’teki mezarından getirildiğine inanılan kutsal emanetler, hatta Adem’in baltası ve Nuh’un taşı gibi mitolojik eşyaların konulduğu rivayet edilir.
Yüzyıllar içinde sütun birçok kez hasar görmüştür:
- 1081 ve 1779 yıllarında çıkan yangınlarda mermerleri zarar görmüş,
- Osmanlı döneminde II. Mustafa zamanında demir çemberlerle sağlamlaştırılmıştır.
Bu tamirlerden dolayı halk arasında “Çemberlitaş” adıyla anılmaya başlanmıştır.
Mimari Özellikler
Sütun, Porfir taşından yapılmış dokuz silindirik bloktan oluşur. Yüksekliği kaidesiyle birlikte yaklaşık 35 metreyi bulmaktadır. Taşın koyu mor renkli yüzeyi, Antik Roma döneminde imparatorluk sembolü olan “kraliyet porfiri”dir.
Kaidesi mermerden olup zamanla büyük kısmı toprak altında kalmıştır. Üst kısmında yer alan Konstantin heykeli ve onun yerine Bizans döneminde konulan haç artık mevcut değildir, ancak sütunun üst kısmında bir metal haçın 17. yüzyıla kadar varlığını sürdürdüğü bilinmektedir.
Kültürel ve Dini Önemi
Çemberlitaş, sadece bir anıt değil, İstanbul’un yeniden doğuşunun sembolüdür. Roma pagan geleneğinin simgesi olarak dikilmiş olsa da, zamanla Hristiyan Bizans’ın kutsal emanetlerini koruyan bir yapıya dönüşmüştür.
Osmanlı döneminde ise İslamî bir kent dokusu içinde, geçmişin izlerini yaşatan bir tarihî simge olarak korunmuştur.
Bugün hâlâ İstanbul’un çok katmanlı kimliğini en iyi temsil eden yapılardan biridir.
Ziyaret Bilgileri
- Adres: Çemberlitaş Meydanı, Divanyolu Caddesi, Fatih / İstanbul
- Ziyaret: 7 gün, 24 saat açık (açık alanda)
- Ücret: Ücretsiz
- Ulaşım:
- Tramvay: T1 Kabataş–Bağcılar hattı, Çemberlitaş Durağı hemen yanındadır.
- Metro: Vezneciler veya Sultanahmet istasyonlarından yaya erişim mümkündür.
- Otobüs: Beyazıt, Eminönü, Aksaray yönlerinden gelen hatlarla kolay ulaşım sağlanabilir.
Fotoğraf çekimi serbesttir. Özellikle akşam saatlerinde anıtın çevresindeki ışıklandırma, dramatik görüntüler sunar.
Yakınındaki Önemli Yerler
- Nuruosmaniye Camii
- Kapalıçarşı
- Sultanahmet Camii
- Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi
- Yerebatan Sarnıcı
Çemberlitaş Meydanı, Bizans döneminin “Forum Konstantini” bölgesine denk gelir; bu nedenle çevresindeki her adım tarihî bir değere sahiptir.
